Het effect van modelleren van leesstrategieën en hardop denken door de docent op begrijpend lezen van volwassen leerders

Geplaatst op 13 juli 2024

Inleiding

Het bevorderen van leesbegrip bij volwassen leerders is een cruciaal aspect binnen het onderwijs, vooral omdat het vaak gepaard gaat met diverse uitdagingen zoals vreemde taalonderwijs, studieproblemen, of lichte intellectuele beperkingen. Reciprocal teaching, een onderwijsmethode waarbij docenten leesstrategieën modelleren en studenten actief betrekken via hardop denken, blijkt effectief te zijn in verschillende onderwijscontexten. Dit artikel onderzoekt het specifieke effect van het modelleren van leesstrategieën en hardop denken door docenten op het begrijpend lezen van volwassen leerders in het Nederlandse taalonderwijs.

Methode: Reciprocal Teaching

Reciprocal teaching, ook wel bekend als rolwisselend leren, omvat drie kernfasen: expliciete instructie door de docent in leesstrategieën, zelfstandige toepassing door studenten met begeleiding, en ten slotte peer teaching waarbij studenten elkaar coachen (Palincsar & Brown, 1984). Centraal in deze methode staat het modelleren van leesstrategieën door de docent, waarbij deze strategieën worden gedemonstreerd via hardop denken. Dit proces helpt studenten niet alleen bij het begrijpen van de tekst, maar ook bij het internaliseren van effectieve leesstrategieën.

Effecten op Volwassen Leerders

1. Vreemde Taalonderwijs:

• Verschillende studies tonen aan dat volwassen studenten die Engels als vreemde taal leren significant betere leesbegripscores behalen na reciprocal teaching-interventies. Door de docent gemodelleerde strategieën via hardop denken worden geïntegreerd in het leerproces, wat resulteert in verbeterd begrijpend lezen (Abdel-Moety, 2013; Fan, 2010).

2. Studenten met Studieproblemen:

• Onderzoek wijst uit dat studenten met risico op studieproblemen, zoals laag presterende studenten, aanzienlijk profiteren van reciprocal teaching. Het gebruik van hardop denken door zowel docent als studenten versterkt niet alleen leesbegrip, maar ook de zelfregulatie van het leren (Hodge, 1993; Hart & Speece, 1998).

3. Volwassenen met Intellectuele Beperkingen:

• Zelfs bij volwassenen met lichte intellectuele beperkingen blijkt reciprocal teaching effectief te zijn in het verbeteren van leesbegrip. Zowel individuele als groepsgebaseerde interventies laten positieve resultaten zien, waarbij het modelleren van leesstrategieën door de docent cruciaal blijkt te zijn (Van den Bos, et al., 2007).

Belang van Modelleren en Hardop Denken

Reciprocal teaching benadrukt het belang van docentmodellering en interactief leren door hardop denken als effectieve leesstrategieën. Deze aanpak stelt studenten in staat om actief betrokken te zijn bij hun leerproces, wat resulteert in dieper begrip en toepassing van leesvaardigheden. Het is niet alleen de methodologie zelf die effectief is, maar ook de manier waarop het wordt geïmplementeerd door getrainde docenten die expliciete instructie bieden en studenten begeleiden in hun leertraject.

Conclusie

Reciprocal teaching, met zijn focus op modelleren van leesstrategieën door de docent en het activeren van studenten via hardop denken, heeft bewezen effectief te zijn in het bevorderen van begrijpend lezen bij volwassen leerders. Deze methode kan aangepast worden aan verschillende onderwijscontexten en doelgroepen, waarbij het integreren van docentmodellering en interactieve studentenbetrokkenheid essentieel blijft voor het bereiken van positieve leerresultaten.

Door voort te bouwen op de principes van reciprocal teaching en deze aan te passen aan specifieke behoeften, kunnen educatoren de leesvaardigheid van volwassen leerders versterken en hen helpen succesvol te functioneren in diverse educatieve en professionele omgevingen.

Geraadpleegde bronnen 

• Abdel-Moety, D. (2013). Effects of explicit instruction in previewing, thinking aloud, and text structure on Egyptian University students' reading ability. International Journal of Research Studies in Educational Technology, 2(2).
• Abdul-Majeed, M. R., & Muhammad, N. M. (2015). The effect of using scaffolding strategies on EFL students’ reading comprehension achievement. Arts Journal, 3(1), 91-118.
• Fan, Y.C. (2010) The effect of comprehension strategy instruction on EFL learners’ reading comprehension. Asian Social Science, 8.
• Hart, E. R., & Speece, D. L. (1998). Reciprocal teaching goes to college: Effects for postsecondary students at risk for academic failure. Journal of Educational Psychology, 90(4), 670.
• Hodge, E. A. (1993). The effects of metacognitive training on the reading comprehension and vocabulary of at-risk college students. Research and Teaching in Developmental Education, 31-42.
• Hou, Y. J. (2015). Reciprocal teaching, metacognitive awareness, and academic performance in Taiwanese junior college students. International Journal of Teaching and Education, 3(4), 15-32.
• Houtveen, A. A. M., van Steensel, R. C. M., & de la Rie, S. (2019). De vele kanten van leesbegrip: Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. Rotterdam: Erasmus Universiteit.
• Klinger, J.K., & Vaughn, S. (1998). Using Collobarative Strategic Reading. Teaching Exceptional Children, 30, 32-37.
• Navaie, L. A. (2018). The effects of reciprocal teaching on reading comprehension of Iranian EFL learners. Advances in Language and Literary Studies, 9(4), 26-30.
• Okkinga, M., van Steensel, R., van Gelderen, A. J., van Schooten, E., Sleegers, P. J., & Arends, L. R. (2018). Effectiveness of reading-strategy interventions in whole classrooms: A meta-analysis. Educational Psychology Review, 30, 1215-1239.
• Palincsar, A. S., & Brown, A. (1984). Reciprocal teaching of comprehension-fostering and comprehension monitoring activities. Cognition and Instruction, 1(2), 117–175.
• Rosenshine, B., & Meister, C. (1994). Reciprocal teaching: A review of the research. Review of Educational Research, 64(4), 479–530.
• Soonthornmanee, R. (2002). The effect of the reciprocal teaching approach on the reading comprehension of EFL students. RELC Journal, 33(2), 125-141.
• Van den Bos, K. P., Nakken, H., Nicolay, P. G., & Van Houten, E. J. (2007). Adults with mild intellectual disabilities: Can their reading comprehension ability be improved?. Journal of Intellectual Disability Research, 51(11), 835-849.
• Van IJzendoorn, T. (2001). Training in begrijpend lezen door rolwisselend leren. In A. Mottart (red.). Veertiende conferentie Het Schoolvak Nederlands. Gent: Academia Press.