Een ambitie op goed onderwijs

Alle leerlingen in Nederland hebben recht op goed onderwijs, staat in de wet. Scholen zijn verantwoordelijk om goed onderwijs te geven, de inspectie houdt er toezicht op of het onderwijs daadwerkelijk goed is. Leerlingen, studenten en ouders moeten erop kunnen vertrouwen dat het onderwijs goed is. De inspectie heeft opgesteld waar scholen minimaal aan moeten voldoen, de basiskwaliteit. Voor de inrichting en invulling van goed onderwijs is een eigen ambitie een essentiele voorwaarde. Een ambitie voor een school of onderwijsinstelling heeft alles te maken met de maatschappelijke opdracht die jij wilt realiseren. Het is uniek dat dit in Nederland zo geregeld is en dat scholen de vrijheid hebben om een eigen ambitie te realiseren. In de meeste andere landen is dat helemaal niet zo en heb je je als school aan het curriculum te houden. Een voorrecht dus, maar wel een ingewikkelde opdracht. Hoe formuleer je als school een ambitie op goed onderwijs en hoe zorg je ervoor dat deze gedragen is en zichtbaar in de lessen? 

Basiskwaliteit

Als je als school je basiskwaliteit niet op orde hebt, ga je eerst daaraan werken. Deze moet voldoende zijn. Hiervoor gebruik je het onderzoekskader van de inspectie. Onder de basiskwaliteit verstaat de inspectie de eisen waaraan scholen minimaal voldoen: het leerstofaanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch-didactisch handelen, het schoolklimaat, de leerlingenzorg en de leerlingprestaties.
Het is belangrijk om je basiskwaliteit op orde te hebben (de norm) maar veel belangrijker nog is wat je zelf wilt bereiken en dat je laat zien hoe je dat doet. De norm is de ondergrens, daar stuur je niet op. Je stuurt op je eigen ambities.

Wanneer ben je goed? Dat is de doelstelling die je als school moet hebben.

Maatschappelijke opdracht

De Raad van Toezicht houdt toezicht op de bestuurder en de onderwijskwaliteit. De bestuurder kan de RvT echter ook heel goed gebruiken als sparringpartner om in kaart brengen wat de maatschappelijke opdracht voor de school zou kunnen zijn. Welke waarden willen wij onze leerlingen meegeven en hoe vertalen wij deze naar ambities en doelen?

Een gedragen ambitie

De bestuurder is uiteindelijk degene die in het strategisch beleidsplan de ambitie gaat formuleren. Het is belangrijk dat deze ambitie gedragen is door iedereen die met de school te maken heeft. Organiseer dus bijeenkomsten met stakeholders: ouders, leerlingen, de gemeente, andere scholen, leerlingen. Haal input op. Het is aan te raden om de schoolleiders structureel te betrekken in het formuleren van een ambitie voor de school. Zij zijn immers degene die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de ambitie.

Uiteindelijk stelt de bestuurder met de verkregen input het strategisch beleidsplan op. Dit vormt het kader voor de schoolplannen, vakwerkplannen en het kwaliteitssysteem.

Kwaliteitszorg

De eigen ambitie vertaalt de bestuurder naar doelen die meetbaar zijn: standaarden. Dit hoeft lang niet altijd in cijfers te zijn. Dat kan ook helemaal niet. Als een speerpunt is de ontwikkeling van de leerling centraal zetten dan heb je net zo hard woorden nodig als cijfers. Meetbaar maken betekent dat je of in cijfers of in woorden opschrijft wat je uiteindelijk wilt zien. De inspectie noemt dit kwaliteitszorg. Hierbij staat de vraag centraal: Hoe zorg je voor de beste onderwijskwaliteit? Meten is weten.

Kwaliteitssysteem

Aan de hand van het strategisch beleidsplan richt de bestuurder een kwaliteitssysteem in waarmee hij in kaart brengt wat de effecten zijn van de ambitie. Zijn de doelen verwezenlijkt? Hoe staan we ervoor? Hebben we nog voldoende middelen? Een kwaliteitssysteem is een instrument dat een paar keer paar jaar duidelijk moet maken hoe de school ervoor staat. Het geeft de bestuurder inzicht in de onderwijskwaliteit op de scholen.

Kwaliteitscultuur

Cijfers zonder gesprek zijn niet zo veelzeggend. Een gesprek zonder cijfers kan als gevolg hebben dat je zomaar het verkeerde besluit neemt. Daarom is het belangrijk dat je ook een paar keer per jaar gesprekken organiseert die over de resultaten gaan en die gericht zijn op ontwikkeling en voortgang.

De inspectie noemt dit een kwaliteitscultuur.

Wat ging goed, wat is de oorzaak daarvan, wat kan beter en hoe doen we dat? Als schoolleider/bestuurder zorg je ervoor dat op basis van deze gesprekken afspraken gemaakt worden, zodat iedereen weet op welke manier hij/zij gaat bijdragen aan het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Op basis van deze afspraken kun je elkaar ook aanspreken.

Verbetercultuur

Waar je als school op deze manier naartoe werkt is het realiseren van een verbetercultuur in je organisatie, waarbij iedereen doorlopend bezig is met het optimaliseren van het leren van de leerling. Dat is het middel om goed onderwijs te realiseren. Het is goed om te weten dat goed onderwijs nooit ‘af’ is. Het kan altijd beter. Ook excellente scholen blijven zich dus doorlopend verbeteren. Net zolang tot alle leerlingen cum laude slagen…