The Voice of vloeiend lezen

Vloeiend lezen als vliegwiel voor beter begrijpend lezen

We herkennen allemaal de technisch goede lezer, aan wiens toon we horen, dat van de inhoud niets wordt begrepen. Een redelijk vlotte lezer? Misschien, ja. Maar een vloeiende lezer met een goede leesvaardigheid? Nee. De leerling die zonder expressie leest, begrijpt de inhoud van de tekst niet.

Tijdens toetsen krijgen leerlingen steeds weer het verkeerde signaal dat vlot en correct lezen het belangrijkste is. Want dat wordt immers getoetst en daarop krijgen leerlingen feedback. Natuurlijk zijn correctheid en tempo van groot belang; vlot en goed lezen ondersteunen het begrip. Maar de minder kwantificeerbare kant, het met expressie lezen, krijgt weinig aandacht.

Onbegrijpelijk, omdat we weten dat de correlatie tussen vloeiend lezen en begrijpend lezen hoog is. Met expressie kunnen lezen (vloeiend lezen) heeft in hoge mate een positieve invloed op het begrijpend kunnen lezen.

Je zou dan ook verwachten in de leesbeleidsplannen een beschrijving tegen te komen van de doorgaande lijn ten aanzien van het vloeiend lezen ter ondersteuning van het begrijpend lezen. Schoolteams geven me vaak terug dit een echte eyeopener te vinden. En meestal rijst direct de volgende vraag: hoe gaan we dit aanpakken?

1. Start in de onderbouw met niet méér, maar wel bewuster voorlezen.

Een goed voorgelezen verhaal motiveert elk kind tot luisteren. De toegepaste expressie kan tot onderwerp van (na-)gesprek en reflectie zijn op het verhaal en de personages. En niet alleen bij fictie! Natuurlijk hoeven leerlingen in groep 3 hun eerste zinnetjes niet direct ‘op toon’ te lezen, maar een leerkracht kan hen wel laten horen hoe dezelfde zinnetjes klinken als ze worden gelezen op de manier zoals we praten. 

Of op een manier dat het leuk is om er naar te luisteren: Zoals die TV-presentatrice in ‘The voice’: de leerkracht vraagt de leerlingen of ze aan haar stem kunnen horen of zij van vissen houdt. Ze draait zich om en zegt met haar rug naar de klas en met een saaie stem:

“Ik vi-is”. Geen twijfel mogelijk: vissen is haar hobby niet.

2. Integreer het vloeiend lezen binnen het technisch leren lezen

Laten we vloeiend lezen vooral niet in een hokje duwen en als aparte leesvorm op het rooster gaan zetten. Betekenis verlenen aan de tekst; daar gaat het om! Maak het een natuurlijk onderdeel van technisch lezen. Het meest effectief is het herhaald (begeleid) hardop voordoen, de leerkracht als model dus. Met allerlei tekstsoorten.

Het gaat niet (alleen) om brommende boze buurmannen. Het gaat ook om de intonatie waarmee een opsomming wordt voorgelezen in bijvoorbeeld een betogende tekst:

“Om te beginnen…, daarbij komt ook nog…. en bovendien….”. 

Zet waar nodig observatiemiddelen vloeiend lezen in. En bovenal: grijp de kansen. Door de herhaling in de woordkeuze en de cadans in de zinnen bieden de prachtige gedichten van Edward van de Vendel, in “Ik juich voor jou”, (Kinderboekenweek 2013) een uitgelezen moment om vloeiend lezen in de bovenbouw toe te passen.