Het effect van Theorielessen buiten het lokaal op leerprestaties en motivatie in het VMBO
Geplaatst op 13 juli 2024
Onderwijsvernieuwing is een voortdurend proces waarbij scholen zoeken naar methoden om het leren effectiever en aantrekkelijker te maken. Een interessante benadering die steeds meer aandacht krijgt, is het verplaatsen van theorielessen naar buiten het traditionele klaslokaal. In dit artikel bespreken we de impact van deze methode op de leerprestaties en motivatie van leerlingen in het Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (VMBO).
Het Belang van Leren buiten het Klaslokaal
Leren buiten het klaslokaal, ook wel bekend als "outdoor education", verwijst naar educatieve activiteiten die plaatsvinden in een omgeving buiten de traditionele schoolsetting. Dit kan variëren van lessen in de natuur tot bezoeken aan musea, bedrijven, of andere relevante locaties. Het idee achter deze aanpak is dat een verandering van omgeving en de directe toepassing van kennis in de praktijk kunnen bijdragen aan een diepere en meer betekenisvolle leerervaring.
Positieve Invloeden op Leerprestaties
Onderzoek heeft aangetoond dat lessen buiten het klaslokaal verschillende voordelen kunnen hebben voor de leerprestaties van leerlingen. Enkele van de belangrijkste voordelen zijn:
Verhoogde Betrokkenheid: Een nieuwe omgeving kan de nieuwsgierigheid van leerlingen prikkelen en hun betrokkenheid bij de lesstof vergroten. Dit kan leiden tot een hogere concentratie en een beter begrip van de behandelde onderwerpen.
Praktische Toepassing van Theorie: Door theorie direct toe te passen in een praktische context, kunnen leerlingen de relevantie van wat ze leren beter inzien. Dit helpt hen om abstracte concepten te concretiseren en beter te onthouden.
Multisensorische Leerervaringen: Buiten de klas leren biedt kansen voor multisensorische ervaringen. Door gebruik te maken van meerdere zintuigen tijdens het leren, kunnen leerlingen informatie beter verwerken en onthouden.
Verbeterde Sociale Vaardigheden: Lessen buiten het lokaal bevorderen samenwerking en communicatie tussen leerlingen. Dit helpt hen om sociale vaardigheden te ontwikkelen die essentieel zijn voor hun toekomstige loopbaan en dagelijks leven.
Effecten op Motivatie
Naast de leerprestaties heeft het buiten het lokaal leren ook een positieve invloed op de motivatie van leerlingen. Motivatie is een cruciale factor voor succesvol leren en kan op verschillende manieren worden versterkt door buitenlessen:
Autonomie en Zelfvertrouwen: Leren in een nieuwe omgeving geeft leerlingen vaak meer autonomie en verantwoordelijkheid. Dit kan hun zelfvertrouwen vergroten en hen motiveren om actiever deel te nemen aan het leerproces.
Relevantie en Betekenisgeving: Door lesstof te koppelen aan de echte wereld, kunnen leerlingen de relevantie van wat ze leren beter inzien. Dit verhoogt hun intrinsieke motivatie en de wens om meer te leren.
Avontuurlijke en Speelse Elementen: Buitenlessen kunnen avontuurlijke en speelse elementen bevatten die leren leuker en aantrekkelijker maken. Dit helpt om de motivatie van leerlingen hoog te houden en hen enthousiast te maken over hun studie.
Verbinding met de Omgeving: Door buiten de schoolmuren te leren, kunnen leerlingen een sterkere verbinding ontwikkelen met hun omgeving en de maatschappij. Dit kan hun motivatie vergroten om bij te dragen aan hun gemeenschap en de wereld om hen heen.
Implementatie van Buitenlessen in het VMBO
Het succesvol implementeren van buitenlessen in het VMBO vereist een doordachte aanpak en planning. Hier zijn enkele stappen die scholen kunnen nemen om deze methode effectief te integreren:
Integratie in het Curriculum: Buitenlessen moeten geïntegreerd worden in het bestaande curriculum om ervoor te zorgen dat ze aansluiten bij de leerdoelen en de lesstof. Dit kan door specifieke lessen of projecten buiten de klas te plannen die relevant zijn voor de onderwerpen die in de klas worden behandeld.
Samenwerking met Externe Partners: Scholen kunnen samenwerken met externe organisaties, zoals musea, natuurcentra, en bedrijven, om waardevolle buitenleservaringen te creëren. Deze partners kunnen expertise en middelen bieden die het leren verrijken.
Professionele Ontwikkeling voor Leerkrachten: Leerkrachten hebben training en ondersteuning nodig om buitenlessen effectief te kunnen geven. Dit omvat het leren van nieuwe pedagogische technieken en het omgaan met de logistieke uitdagingen van buitenlessen.
Ouders en Gemeenschap Betrekken: Het betrekken van ouders en de bredere gemeenschap kan helpen om draagvlak en ondersteuning voor buitenlessen te creëren. Ouders kunnen bijvoorbeeld worden uitgenodigd om deel te nemen aan buitenactiviteiten of om als vrijwilligers te helpen.
Evaluatie en Aanpassing: Het is belangrijk om regelmatig de impact van buitenlessen te evalueren en aanpassingen te maken op basis van feedback van leerlingen en leerkrachten. Dit helpt om de kwaliteit en effectiviteit van de lessen te waarborgen.
Voorbeelden van Succesvolle Buitenlessen
Er zijn tal van voorbeelden van succesvolle buitenlessen die laten zien hoe effectief deze methode kan zijn. Enkele inspirerende voorbeelden zijn:
Natuurwetenschappen in het Bos: Leerlingen kunnen biologie- en milieuwetenschappenlessen volgen in een bos of natuurgebied. Door planten en dieren in hun natuurlijke omgeving te bestuderen, kunnen ze de theorie direct toepassen en een dieper begrip ontwikkelen.
Bedrijfsbezoeken voor Economie: Bezoeken aan lokale bedrijven kunnen leerlingen inzicht geven in economische concepten en de werking van de bedrijfswereld. Dit maakt de lesstof relevanter en helpt hen om praktische vaardigheden te ontwikkelen.
Kunst en Cultuur in het Museum: Kunst- en cultuurlessen in musea kunnen leerlingen inspireren en hun creativiteit stimuleren. Door kunstwerken van dichtbij te bekijken, kunnen ze nieuwe perspectieven op kunst en geschiedenis ontdekken.
Geschiedenis op Historische Locaties: Geschiedenislessen op historische locaties, zoals kastelen of monumenten, kunnen leerlingen helpen om het verleden tot leven te brengen. Dit maakt de lesstof levendiger en interessanter.
Conclusie
Leren buiten het klaslokaal biedt tal van voordelen voor zowel de leerprestaties als de motivatie van leerlingen in het VMBO. Door theorie in een praktische context te plaatsen, kunnen leerlingen een diepere en meer betekenisvolle leerervaring opdoen. Bovendien kunnen buitenlessen de motivatie van leerlingen vergroten door hen meer autonomie te geven, de relevantie van de lesstof te laten zien, en avontuurlijke en speelse elementen te introduceren. Het succesvol implementeren van buitenlessen vereist een doordachte aanpak, samenwerking met externe partners, en voortdurende evaluatie en aanpassing. Door deze stappen te volgen, kunnen scholen buitenlessen effectief integreren en zo bijdragen aan het succes en het welzijn van hun leerlingen.
Geraadpleegde bronnen
- Barrett, P., Davies, F., Zhang, Y. & Barrett. L. (2015). The impact of classroom design on pupils’ learning: Final results of a holistic, multi-level analysis. Building and Environment 89: 118-133.
- Choi, H., Van Merrienboer, J. & F. Paas (2014). Effects of the Physical Environment on Cognitive Load and Learning: Towards a New Model of Cognitive Load. Educational Psychological Review 26: 225-244.
- Eaton, D. (1998). Cognitive and affective learning in outdoor education. Doctoral Thesis, University of Toronto. https://tspace.library.utoronto.ca/handle/1807/12600.
- Fjørtoft, I. (2001). Natural Environment as a Playgroud for Children: Impact of Outdoor Play Activities in Pre-Primary School Children. Early Childhood Education Journal 29 (2): 111-117. https://pdfs.semanticscholar.org/6196/f45e5a5f96e4123b4364aabbcbe342108a5a.pdf
- Gids, W.F. de, Oel, C.J. van, Phaff, J.C. & A. Kalkman (2006). Het effect van ventilatie op de cognitieve prestaties van leerlingen op een basisschool. TNO: Delft.
- Hammond, W.H. & Gille, J.A. (1957) An investigation of the growth of children at an open air school. British Journal of Preventive and Social Medicine 11: 217-225.
- Kennisrotonde (2016). Is de klasinrichting van invloed op leerprestaties? Den Haag: Kennisrotonde.
- Maynard, T. & Waters, J. (2007). Learning in the outdoor environment: a missed opportunity? Early Years, 27 (3): 255-265. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09575140701594400
- Meckel, R.A. (1996). Open-Air Schools and the Tuberculous Child in Early 20th-Centrury America. Arch Pediatr Adolesc Med.150(1): 91-96.
- Mieras, M. (2018). Buitentijd = leertijd. Literatuurstudie. Jantje Beton/IVN Natuureducatie. Beschikbaar via https://www.mieras.nl/schrijven/buitentijd-leertijd/.
- Ramstetter, C.L., Murray, R., Garner, A. (2010). The Crucial Role of Recess in Schools. Journal of School Health 80 (11): 517-526.
- Thyssen, G. (2009). The Trotter open air school, Milan (1922-1977), a city of youth or risky business? Paedagogica Historica 45 (1-2): 157-170.
