Tekenen als omgaan met de visuele wereld

Hoe kun je als leerkracht een positieve impact hebben op het tekenen van leerlingen als je daar zelf weinig ervaring mee hebt, en weinig zelfvertrouwen? Wat zeg je tegen kinderen zodat je hun ontwikkeling op dit gebied te stimuleert? Onderzoek van Robert Watts, zelf leraar, biedt uitkomst.

Ik kan niet (meer) tekenen

Kinderen tekenen veel op school. Niet alleen bij kunstzinnige oriëntatie, ook bij andere leergebieden maken ze geregeld illustraties en kaartjes. Ze vinden het fijn om de wereld om zich heen weer te geven in beeld.

Maar hoe ouder kinderen worden hoe meer ze vinden dat ze niet betrouwbaar kunnen tekenen. Omdat ze zichzelf daarom geen goede 'kunstenaar' vinden verliezen ze de belangstelling voor kunst. En dat is jammer omdat tekenen een belangrijk communicatiemiddel is om ideeën, gedachten en ervaringen kwijt te kunnen.

Behoefte aan steun

Een van de factoren voor het verlies van belangstelling is dat groepsleerkrachten niet altijd vertrouwen hebben in het geven van tekenles.

• Ze geven leerlingen veel vrijheid bij het kiezen van inhoud en stijl.
• Ze geven graag positieve bevestiging;
• maar leveren nauwelijks kritische feedback.

Om goed waarheidsgetrouw te leren tekenen, wat kinderen graag doen, hebben ze specifieke steun nodig. Reageren op het werk van leerlingen kan echter moeilijk en verwarrend zijn. Want wanneer is een tekening goed op slecht? Persoonlijke smaak is geen graadmeter. Je hebt enige kennis en begrip van het vak nodig om verbetersuggesties te kunnen geven.

Wat zeg je tegen kinderen

Voor leerlingen hoef je geen technisch vaardig kunstenaar te zijn. Ze willen dat je belangstelling toont voor hun werk en met ideeën komt over hoe het beter kan. Aanknopingspunt is om de realistische tekening te zien als een verhaal, dat vastlegt en verbeeldt. Analyseer een tekening om uit te vinden wat er speciaal aan is.

En stel kinderen vervolgens vragen over:

• de stemming;
• de details;
• de compositie;
• de representatie.

Bijvoorbeeld: "Hoe voelen de mensen in jouw tekening zich, en hoe kun je dat laten zien? Welke details zou je kunnen toevoegen aan de achtergrond om te laten zien waar je tekening zich afspeelt?"

Visueel vocabulaire

Voor hun zelfvertrouwen hebben kinderen artistieke kennis en technische vaardigheden nodig. Net zoals ze kennis en begrip van taalprincipes nodig hebben om zich gesproken of geschreven uit te drukken hebben zo ook een visueel vocabulaire nodig om beeldend te communiceren. Met meer technische vaardigheden kunnen leerlingen steeds complexere ideeën verbeelden. Zie het maken van een tekening echter niet als een vaardigheidstest, maar als een krachtige manier van omgaan met de visuele wereld. Tekenen is kijken.

Gebaseerd op het artikel Responding to children drawings van Robbert Watts in het tijdschrift Education 3-13: International Journal of Primary, Elementary and Early Years Education, 2010 38:2, 137-153.