Kiezen voor een cultuurprofiel

School profileren met cultuur

Je kunt je als school op verschillende manieren profileren. In dit artikel staan redenen waarom scholen ervoor kiezen om zich te profileren met een cultuurprofiel. 

Opleiding in de creatieve sector

X11 in Utrecht is een school voor VMBO en HAVO en tegelijk een school voor grafimedia. Twintig procent van het curriculum is gevuld met creatieve en grafimedia-vakken. Leerlingen maken bijvoorbeeld films, websites, collages en illustraties. De school bereidt leerlingen voor op een vervolgopleiding en beroep in de creatieve sector. Daarbij besteedt de school niet alleen extra aandacht aan de creatieve vakken, maar ook aan vaardigheden die de leerlingen in die beroepen nodig zullen hebben zoals samenwerken en een probleemoplossend vermogen.

X11 is een heel duidelijk voorbeeld van een school met een sterk cultureel profiel. Ouders en leerlingen kiezen niet zomaar voor X11. Dat is niet toevallig de school waar je naar toe gaat omdat het zo handig bij je om de hoek ligt of omdat al je vriendjes daar ook heen gaan. Dat wil de school ook niet, er is een toelatingsprocedure met een intake.

Waarom kiezen voor een cultureel profiel?

Schoolprofilering gaat over marketing en over het trekken van leerlingen, maar is daarmee zeker niet alleen een platte nietszeggende reclamesaus die je over je school heen smeert om maar te kunnen 'verkopen'. Het doel is vaak ook niet om zoveel mogelijk leerlingen te werven. Wel om een school een heel duidelijk onderscheidende eigen identiteit te geven waar ouders en leerlingen een bewuste keuze voor maken. En dat onderscheidende profiel heeft dan invloed op alle aspecten van je school. Een keuze voor een profiel beïnvloedt (juist) ook het onderwijskundig beleid van de school. Zeker als scholen kiezen voor een cultureel profiel.

Waarom een cultureel profiel? X11 maakt de keuze om op te leiden voor een specifieke sector. Dat is niet de enige keuze. Een school kan bijvoorbeeld ook kiezen voor een cultureel profiel omdat zij de nadruk wil leggen op het ontwikkelen van 21^e eeuwse vaardigheden als creativiteit en samenwerken. Vaardigheden die zeker niet alleen in de creatieve sector van pas komen en die op de school in alle kunstdisciplines én in andere vakken aan bod kunnen komen.

Ook een leertheorie als die van Howard Gardner's meervoudige intelligenties kan aanleiding zijn om voor een cultureel profiel te kiezen. Een school die onderwijs wil vormgeven vanuit een gelijke aandacht voor de zeven intelligenties van Gardner kan ervoor kiezen middels extra aandacht voor culturele vakken de muzikale, maar ook de lichamelijke en interpersoonlijke intelligenties van leerlingen aan te spreken. 

In het voortgezet onderwijs zijn er op dit moment 43 erkende cultuurprofielscholen verenigd in de Vereniging CultuurProfielscholen. X11 is een van die scholen. Hoewel de cultuurprofielscholen onderling sterk verschillen, delen zij de overtuiging dat kunst en cultuur een onmisbare bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren.

De meest voorkomende redenen die deze scholen noemen om zich met cultuur te profileren zijn:

1. Aansluiten bij leerwensen van leerlingen op het gebied van kunst en cultuur.
2. Het geven van een inhoudelijke impuls aan de kunstvakken en het aanbieden van extra kunstdisciplines/thema's.
3. Mogelijkheden bieden aan talentvolle leerlingen
4. Kunst en cultuur heeft een positief effect op het schoolklimaat en is goed voor de pr.

Aansluiten bij een vereniging?

In het voortgezet onderwijs kunnen scholen die de keuze maken voor een cultureel profiel dus terecht bij de Vereniging CultuurProfielscholen (VCPS) (www.cultuurprofielscholen.nl). De term cultuurprofielschool is in het voortgezet onderwijs een beschermde naam die scholen alleen mogen voeren als zij door de VCPS zijn erkend. (Net als een school zich pas een Daltonschool, Topsport Talent school of Technasium mag noemen na erkenning door de betreffende organisaties/verenigingen). Dat neemt natuurlijk niet weg dat scholen zich ook zonder lidmaatschap kunnen profileren met cultuur en zich bijvoorbeeld kunstzinnige school kunnen noemen.

Redenen voor scholen om zich bij de VCPS aan te sluiten zijn de uitwisseling van kennis en informatie met andere cultuurprofielscholen en juist die landelijke erkenning en de kwaliteitsgarantie die daar mee gepaard gaat en waar een de school zich op voor kan staan. Iedere school die zich aan wil sluiten moet namelijk eerst een traject doorlopen met ondermeer een zelfevaluatie instrument en een visitatie door een team van twee vaste vertegenwoordigers van de vereniging en wisselende vertegenwoordigers (zowel medewerkers als leerlingen) van andere cultuurprofielscholen.

Aan het einde van de visitatie oordeelt dit team over de toetreding van de aanvragende school tot de vereniging. Bij een positief advies is de school vanaf dat moment CultuurProfielSchool en ontvangt een bordje met deze officiële naam voor op de pui. De school betaalt jaarlijks contributie en wordt lid van het netwerk van de vereniging. En elke vier jaar wordt de school opnieuw gevisiteerd.

En in het primair onderwijs?

Het primair onderwijs kent wel scholen die zich sterk profileren met cultuur, maar kent vooralsnog nog geen landelijke vereniging of erkenning. Wel zijn er met name in Den Haag en Amsterdam enkele Kunstmagneetscholen. Deze scholen zetten kunstactiviteiten in als magneet om leerlingen te trekken. Ook deze scholen zijn behoorlijk verschillend en er is niet een heldere procedure die een school moet doorlopen om Kunstmagneetschool te worden. In Den Haag is er sturing op de ontwikkeling van Kunstmagneet vanuit het kunstencentrum het Koorenhuis. Daar geldt een doorlopende leerlijn kunsteducatie van groep 1 tot en met 8 als belangrijkste pijler voor iedere Kunstmagneetschool. In andere plaatsen is de ontwikkeling van Kunstmagneet minder eenduidig.

Samenvatting 

Scholen kiezen vaak voor een specifiek profiel om zich te onderscheiden en bewuste keuzes van ouders en leerlingen aan te trekken. Dit artikel belicht waarom sommige scholen, zoals X11 in Utrecht, een cultureel profiel omarmen. Bij X11, een VMBO- en HAVO-school, ligt de nadruk op creatieve en grafische vakken, waarbij leerlingen films, websites en illustraties maken. Deze benadering bereidt leerlingen voor op de creatieve sector en benadrukt niet alleen de vakken zelf, maar ook vaardigheden als samenwerking en probleemoplossend vermogen. Het culturele profiel heeft invloed op het hele schoolbeleid en wordt door de Vereniging CultuurProfielscholen erkend. Redenen voor scholen om zich te profileren met cultuur zijn onder andere het aansluiten bij leerwensen, het verrijken van kunstvakken, het bieden van kansen aan talentvolle leerlingen, en het positieve effect op het schoolklimaat en de public relations. In het primair onderwijs zijn er scholen die zich met cultuur profileren, maar er is nog geen landelijke erkenning zoals in het voortgezet onderwijs.