Verbetering van leerprestaties in grotere klassen met klassenassistenten: een praktische benadering

Geplaatst op 17 augustus 2024

In het voortgezet onderwijs kan het een uitdaging zijn om de leerprestaties van leerlingen te verbeteren in grotere klassen. Terwijl de grootte van de klas vaak wordt gezien als een factor die de kwaliteit van onderwijs beïnvloedt, bieden klassenassistenten een veelbelovende oplossing om deze uitdaging aan te gaan. Dit artikel onderzoekt hoe het inzetten van klassenassistenten kan bijdragen aan het verbeteren van leerprestaties in grotere klassen, de voordelen van deze aanpak, en belangrijke overwegingen voor een effectieve implementatie.

De Uitdaging van Grotere Klassen

Grotere klassen kunnen een aantal uitdagingen met zich meebrengen die de leerprestaties van leerlingen beïnvloeden:

• Minder Persoonlijke Aandacht: In grotere klassen hebben leerkrachten vaak minder tijd om persoonlijke begeleiding te bieden, wat kan leiden tot onbenutte leerpotentieel bij leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.
• Gedragsmanagement: Het beheren van het gedrag van een grotere groep leerlingen kan complexer zijn, wat kan afleiden van de tijd die aan onderwijs wordt besteed.
• Differentiatie: Het kan moeilijker zijn om differentiatie toe te passen in grotere klassen, waardoor het lastig wordt om tegemoet te komen aan de verschillende leerbehoeften van leerlingen.

De Rol van Klassenassistenten

Klassenassistenten kunnen een waardevolle rol spelen bij het aanpakken van deze uitdagingen door extra ondersteuning te bieden aan zowel leerkrachten als leerlingen. Hun rol kan verschillende aspecten omvatten:

• Ondersteuning in de Klas: Klassenassistenten helpen bij het uitvoeren van lesactiviteiten, begeleiden van groepswerk, en bieden extra hulp aan leerlingen die dat nodig hebben.
• Administratieve Taken: Ze kunnen administratieve taken zoals het bijhouden van aanwezigheid en het voorbereiden van lesmateriaal op zich nemen, waardoor leerkrachten meer tijd hebben om zich op lesgeven te concentreren.
• Gedragsmanagement: Klassenassistenten kunnen helpen bij het beheren van het gedrag in de klas, wat bijdraagt aan een rustigere en meer gestructureerde leeromgeving.

Voordelen van Klassenassistenten

Het inzetten van klassenassistenten in grotere klassen kan verschillende voordelen bieden die de leerprestaties van leerlingen positief kunnen beïnvloeden:

1. Verbeterde Differentiatie en Ondersteuning

Klassenassistenten maken het mogelijk om gerichter en persoonlijker te ondersteunen, wat de effectiviteit van differentiatie vergroot.

• Individuele Hulp: Assistenten kunnen specifieke leerlingen extra ondersteuning bieden, zoals hulp bij het begrijpen van moeilijke concepten of begeleiding bij het maken van opdrachten.
• Kleine Groepen: Door leerlingen in kleinere groepen te verdelen voor bepaalde activiteiten, kunnen klassenassistenten gerichte instructie geven, wat bijdraagt aan een beter begrip van de lesstof.

2. Verhoogde Leerlingbetrokkenheid

De aanwezigheid van een klassenassistent kan bijdragen aan een meer betrokken leeromgeving door meer interactie en persoonlijke aandacht te bieden.

• Actieve Deelname: Leerlingen kunnen actiever deelnemen aan lessen doordat klassenassistenten hen helpen bij het stellen van vragen en het uitwerken van ideeën.
• Ondersteuning bij Groepswerk: Klassenassistenten kunnen de dynamiek van groepswerk versterken door groepen te begeleiden en te zorgen voor een evenwichtige deelname van alle leerlingen.

3. Ontlasting van Leerkrachten

Klassenassistenten kunnen leerkrachten ontlasten van bepaalde taken, wat hen in staat stelt zich meer te richten op de kern van hun werk: lesgeven en onderwijs ontwikkelen.

• Administratieve Ontlasting: Door administratieve en organisatorische taken over te nemen, kunnen assistenten leerkrachten helpen om hun tijd efficiënter te besteden aan lesvoorbereiding en pedagogische werkzaamheden.
• Gedragsmanagement: Assistenten kunnen bijdragen aan een rustige klasomgeving door te helpen bij het beheren van gedrag en het oplossen van conflicten, waardoor leerkrachten zich kunnen concentreren op het onderwijs.

Strategieën voor Effectieve Inzet van Klassenassistenten

Om de voordelen van klassenassistenten te maximaliseren, is het belangrijk om ze op een effectieve manier in te zetten. Hier zijn enkele strategieën:

1. Duidelijke Rollen en Verantwoordelijkheden

Een succesvolle inzet van klassenassistenten begint met duidelijke afspraken over hun rol en verantwoordelijkheden.

• Taakomschrijving: Ontwikkel een gedetailleerde taakomschrijving die de verantwoordelijkheden van de klassenassistenten beschrijft. Dit helpt bij het voorkomen van overlappingen en zorgt voor een gestructureerde samenwerking.
• Communicatie: Zorg voor regelmatige communicatie tussen leerkrachten en klassenassistenten om de voortgang te bespreken en eventuele problemen tijdig aan te pakken.

2. Gerichte Training en Ondersteuning

Om klassenassistenten effectief in te zetten, moeten zij adequaat worden voorbereid en ondersteund.

• Opleiding: Bied training aan op het gebied van pedagogische technieken, gedragsmanagement en administratieve taken om de assistenten goed voor te bereiden op hun rol.
• Professionele Ontwikkeling: Zorg voor mogelijkheden voor voortdurende professionele ontwikkeling om ervoor te zorgen dat klassenassistenten hun vaardigheden blijven verbeteren.

3. Samenwerking en Coördinatie

Een goede samenwerking tussen leerkrachten en klassenassistenten is cruciaal voor een effectieve inzet.

• Gezamenlijke Planning: Werk samen met klassenassistenten bij het plannen van lessen en activiteiten om ervoor te zorgen dat hun bijdrage goed geïntegreerd is in het lesprogramma.
• Feedback en Evaluatie: Implementeer een systeem voor regelmatige feedback en evaluatie om de effectiviteit van de samenwerking te beoordelen en aanpassingen te maken indien nodig.

4. Flexibele Inzet

De inzet van klassenassistenten moet flexibel zijn en afgestemd worden op de specifieke behoeften van de klas.

• Differentiatie: Stem de rol van de klassenassistent af op de behoeften van de leerlingen en de inhoud van de lessen. Dit kan betekenen dat de assistent zich richt op specifieke gebieden zoals wiskunde of taal.
• Aanpassingsvermogen: Wees bereid om de verantwoordelijkheden van de klassenassistent aan te passen op basis van veranderingen in de klasdynamiek of de behoeften van de leerlingen.

Overwegingen en Uitdagingen

Hoewel klassenassistenten veel voordelen kunnen bieden, zijn er ook enkele overwegingen en uitdagingen:

1. Kwaliteit van Ondersteuning

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de ondersteuning die door klassenassistenten wordt geboden van hoge kwaliteit is en aansluit bij de onderwijsdoelen.

• Competenties: Zorg ervoor dat klassenassistenten over de juiste competenties en vaardigheden beschikken om effectieve ondersteuning te bieden.
• Evaluatie: Voer regelmatig evaluaties uit van de effectiviteit van de ondersteuning en pas de rol van de klassenassistent aan indien nodig.

2. Integratie in de Onderwijsmethode

Klassenassistenten moeten goed geïntegreerd worden in de onderwijsmethoden en lesstrategieën van de leerkracht.

• Afstemming: Zorg ervoor dat de activiteiten en ondersteuning van de klassenassistent goed zijn afgestemd op de lesdoelen en onderwijsstrategieën.
• Coördinatie: Coördineer de inzet van klassenassistenten met de algehele lesplanning en onderwijsstrategieën.

Conclusie

Het inzetten van klassenassistenten in grotere klassen biedt aanzienlijke voordelen voor het verbeteren van leerprestaties en het creëren van een ondersteunende leeromgeving. Door duidelijke rollen en verantwoordelijkheden vast te stellen, gerichte training en ondersteuning te bieden, en effectieve samenwerking te waarborgen, kunnen scholen de voordelen van klassenassistenten maximaal benutten. Het regelmatig evalueren en aanpassen van de inzet kan helpen om ervoor te zorgen dat het model effectief blijft en bijdraagt aan de groei en ontwikkeling van leerlingen. Met een goed doordacht en ondersteund plan kunnen klassenassistenten een waardevolle aanvulling zijn in het onderwijs en bijdragen aan een verbeterde leerervaring voor alle leerlingen.

Geraadpleegde bronnen

• Bascia, N. & E. Fredua-Kwarteng (2008). Class size reduction: What the literature suggests about what works. Canadian Education Association: Toronto.
• Biddle, B. & D. Berliner (2002). Small class size and its effects. Educational Leadership, 59(5), 12-23.
• CPB (2016). Kansrijk onderwijsbeleid. CPB: Den Haag.
• Doolaard, S., E. Annevelink & R. Bosker (2003). Effecten van groepsgrootte en extra handen in de groep op het onderwijs aan jonge leerlingen, Pedagogische Studiën, 80(1), 53-69.
• Dolaard, S. & R. Bosker (2006). Effecten van formatie-inzet in de onderbouw van het basisonderwijs. GION: Groningen.
• Dolaard, S. & R. Bosker (2006). Kleine klassen, extra handen … beter onderwijs en betere resultaten? Universiteit Groningen: Groningen.
• Education Endowment Foundation (2018). Making Best Use of Teaching Assistants. Education Endowment Foundation: Londen.
• Finn,  J., S. Gerber,  S. Farber & C. Achilles (2000). Teacher aides:  an alternative to small classes? In: Wang, M. & J. Finn (Eds.). How small classes help teachers  to  do their best. Temple University  Center for Research  in Human Development: Philadelphia.
• Fredriksson, P., B. Öckert & H. Oosterbeek (2013). Long-Term Effects of Class Size, The Quarterly Journal of Economics, vol. 128(1): 249-285.
• Gerber, S., J. Finn, C. Achilles & J. Boyd-Zaharias (2001). Teacher aides and students’ academic achievement, Educational Evaluation and Policy Analysis, 23(2), 123-143.
• Guillemette, Y. (2005). School Class Size: Smaller Isn’t Better. C.D. Howe Institute Commentary, 215, 13.
• Krueger, A. (1999). Experimental Estimates of Education Production Functions, The Quarterly Journal of Economics, vol. 114(2): 497-532.
• Leuven, E., H. Oosterbeek & M. Rønning (2008). Quasi-Experimental Estimates of the Effect of Class Size on Achievement in Norway, Scandinavian Journal of Economics, vol. 110(4): 663-693.
• Schleicher A. (2015). Does money buy strong performance in PISA. Paris: OECD.

[1] Dit is vergelijkbaar met het derde leerjaar.