Schrijven versus typen: impact op de ontwikkeling van handschrift en cognitie

Geplaatst op 14 augustus 2024

In een tijdperk waar technologie ons dagelijks leven domineert, zijn de traditionele manieren van schrijven met pen en papier steeds meer verdrongen door typen op digitale apparaten. Dit roept de vraag op: welke invloed heeft deze verschuiving op de ontwikkeling van handschrift en cognitieve processen? In dit artikel onderzoeken we de verschillen tussen schrijven met de hand en typen op een toetsenbord, en de impact hiervan op de ontwikkeling van handschrift en het leerproces.

De Basis van Schrijven en Typen

Handschrift en typen zijn beide methoden om informatie vast te leggen, maar ze verschillen op verschillende belangrijke manieren. Handschrift is het proces waarbij tekst met de hand wordt geschreven, terwijl typen inhoudelijk wordt ingevoerd met behulp van een toetsenbord.

Handschrift vereist motorische vaardigheden zoals hand-oogcoördinatie, fijne motoriek, en een consistente grip op schrijfmateriaal. Deze fysieke handelingen dragen bij aan de ontwikkeling van fijne motorische vaardigheden en beïnvloeden het cognitieve proces van het schrijven. Bij handschrift moet de schrijver elk teken en elke letter zorgvuldig vormen, wat leidt tot een diepere verwerking van de informatie.

Typen op een toetsenbord is doorgaans sneller dan schrijven met de hand en vereist andere motorische vaardigheden, zoals het gebruik van de vingers om toetsen in te drukken. Typen biedt de voordelen van snelheid, efficiëntie en gemakkelijke bewerking van teksten. Het beïnvloedt de manier waarop informatie wordt vastgelegd en verwerkt, maar de cognitieve betrokkenheid kan verschillen van die bij handschrift.

Invloed op de Ontwikkeling van Handschrift

De overgang van schrijven met de hand naar typen heeft aanzienlijke gevolgen voor de ontwikkeling van handschrift en motorische vaardigheden. Dit heeft zowel positieve als negatieve implicaties voor leerlingen en volwassenen.

1. Verbeterde Geheugenretentie: Onderzoek toont aan dat schrijven met de hand de geheugenretentie en -verwerking bevordert. Het proces van fysiek schrijven activeert verschillende hersengebieden die betrokken zijn bij geheugen en leren. Het zelf opschrijven van notities helpt bij het onthouden en begrijpen van informatie beter dan typen.

2. Dieper Begrip: Schrijven met de hand dwingt schrijvers om informatie te verwerken en te herformuleren. Dit bevordert een dieper begrip en helpt bij het leggen van verbanden tussen concepten.

3. Creatieve Verwerking: Handschrift stimuleert creatief denken doordat het schrijvers aanmoedigt om hun gedachten visueel vast te leggen en te organiseren. Dit kan leiden tot innovatievere ideeën en oplossingen.

4. Motorische Ontwikkeling: Het gebruik van pen en papier helpt bij de ontwikkeling van fijne motorische vaardigheden. Het vereist gecontroleerde bewegingen van de hand en vingers, wat de hand-oogcoördinatie en motorische precisie bevordert.

1. Minder Geheugenretentie: Typen op een toetsenbord kan leiden tot oppervlakkigere verwerking van informatie. Studies tonen aan dat studenten die typen minder geneigd zijn om informatie grondig te verwerken en beter te onthouden dan degenen die schrijven.

2. Beperktere Motorische Betrokkenheid: Typen vereist minder motorische vaardigheid en betrokkenheid dan schrijven. Dit kan de ontwikkeling van fijne motoriek en hand-oogcoördinatie belemmeren.

3. Snelle Consumptie: Typen kan leiden tot het snel en letterlijk overnemen van informatie zonder deze goed te verwerken. Dit kan de diepgang van begrip en kritisch denken verminderen.

Educatieve Implicaties

De verschuiving van handschrift naar typen heeft belangrijke gevolgen voor het onderwijs. Het is belangrijk om te begrijpen hoe deze veranderingen van invloed zijn op het leerproces en de ontwikkeling van leerlingen.

1. Notities Maken: Handgeschreven notities helpen studenten bij het verwerken en onthouden van lesmateriaal. Instructeurs kunnen leerlingen aanmoedigen om met de hand aantekeningen te maken tijdens lezingen om de leerresultaten te verbeteren.

2. Creatieve Schrijfopdrachten: Voor creatieve en reflectieve schrijfopdrachten kan handschrift voordelig zijn. Het stelt leerlingen in staat om hun gedachten en ideeën op een meer persoonlijke en expressieve manier vast te leggen.

3. Motorische Vaardigheden: Het leren schrijven met de hand helpt bij de ontwikkeling van fijne motorische vaardigheden. Dit is vooral belangrijk voor jonge kinderen die nog bezig zijn met het ontwikkelen van deze vaardigheden.

1. Efficiëntie en Snelheid: Typen is efficiënt voor het snel vastleggen en bewerken van grote hoeveelheden informatie. Het is nuttig voor taken zoals het schrijven van essays en rapporten.

2. Digitale Geletterdheid: Typen en digitale vaardigheden zijn essentieel in de moderne wereld. Het onderwijzen van typen kan leerlingen voorbereiden op een technologisch geavanceerde werkomgeving.

3. Samenwerking en Deelname: Digitale tools maken samenwerking en deelname aan groepsprojecten gemakkelijker. Typen ondersteunt de integratie van multimedia en andere interactieve elementen.

Het Balanceren van Handschrift en Typen

Hoewel de voordelen van beide methoden duidelijk zijn, kan een gebalanceerde aanpak het beste resultaat bieden. Het combineren van schrijven met de hand en typen kan helpen om de sterke punten van beide methoden te benutten en de algehele leerervaring te verbeteren.

1. Hybride Aanpak: Stimuleer een combinatie van handschrift en typen. Moedig studenten aan om met de hand te schrijven voor notities en creatieve taken, terwijl ze typen voor efficiënte documentverwerking en digitale communicatie.

2. Onderwijs van Motorische Vaardigheden: Blijf handschrift en fijne motorische oefeningen integreren in het curriculum, vooral voor jongere kinderen. Dit ondersteunt de ontwikkeling van motorische vaardigheden die essentieel zijn voor verschillende aspecten van leren en dagelijks leven.

3. Technologische Integratie: Gebruik technologie om de voordelen van typen te benutten, zoals digitale schrijftools en interactieve leermiddelen. Zorg ervoor dat leerlingen ook leren omgaan met traditionele schrijfmethoden om een goed afgeronde schrijfvaardigheid te ontwikkelen.

Conclusie

De verschuiving van schrijven met pen en papier naar typen op een beeldscherm heeft aanzienlijke implicaties voor de ontwikkeling van handschrift en cognitieve processen. Beide methoden hebben unieke voordelen die bijdragen aan leren en cognitieve ontwikkeling. Handschrift bevordert diepere verwerking en motorische ontwikkeling, terwijl typen snelheid en efficiëntie biedt.

Een evenwichtige benadering die de sterke punten van zowel handschrift als typen benut, kan de leerervaring verbeteren en studenten voorbereiden op een technologisch geavanceerde wereld. Door beide methoden op de juiste manier te integreren, kunnen we de voordelen van elk maximaliseren en een solide basis leggen voor effectieve communicatie en leren.

Geraadpleegde bronnen

• Berninger, V. (2013). Educating students in the computer age to be multilingual by hand. National Association of State Boards of Education. Commentaries, 19(1). http://www.nasbe.org/wp-content/uploads/Commentary-Handwriting-keyboarding-and-brain-development1.pdf
• Cunningham, A. E., & Stanovich, K. E. (1990). Early spelling acquisition: writing beats the computer. Journal of Educational Psychology, 82(1), 159–162. doi:10.1037/0022-0663.82.1.159
• Francken, J. (2013). Schrijven versus typen: wat zegt de neurowetenschap? 4W: Weten Wat Werkt en Waarom, 2(3), 6-13. https://onderwijsdatabank.s3.amazonaws.com/downloads/4w_2013-3_francken_schrijven-versus-typen.pdf 
• James, K. H., & Engelhardt, L. (2012). The effects of handwriting experience on functional brain development in pre-literate children. Trends in neuroscience and education, 1(1), 32–42. doi:10.1016/j.tine.2012.08.001
• Kennisrotonde (2017). Is het waar dat leren schrijven (handschrift) bijdraagt aan taalvaardigheidsontwikkeling? En hoe zit dat bij typen? (KR.130). Den Haag: Kennisrotonde. https://www.nro.nl/kennisrotondevragenopeenrij/draagt-handschrift-bij-aan-taalvaardigheidsontwikkeling/
• Kiefer, M., Schuler, S., Mayer, C., Trumpp, N. M., Hille, K., & Sachse, S. (2015). Handwriting or typewriting? The influence of pen- or keyboard-based writing training on reading and writing performance in preschool children. Advances in Cognitive Psychology,11, 136–146. doi:10.5709/acp-0178-7
• Pontart, V., Bidet-Ildei, C., Lambert, E., Morisset, P., Flouret, L., & Alamargot, D. (2013). Influence of handwriting skills during spelling in primary and lower secondary grades. Frontiers in psychology, 4(818). http://dx.doi.org/10.3389/fpsyg.2013.00818

Meer weten?

• Vanuit de Kennisrotonde is eerder een vraag beantwoord over het gebruik van tablets in het onderwijs. Het geeft een goed overzicht van de invloed van tabletprogramma’s op leerprestaties van leerlingen. U vindt dit rapport via: https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/09/016-Antwoordformulier-leeropbrengsten-tablets.pdf.