Persoonlijke effectiviteit in het basisonderwijs

>> Persoonlijke effectiviteit direct bestellen.

Haal meer energie uit je werk op school

Leerkrachten die groeien als professional (blijven) werken met hart en ziel. Ze zijn in staat zichzelf als mens te ontplooien en het hoofd te bieden aan alles wat er op hen afkomt. Dat is het ideaal waar Martian Slagter naar streeft met haar nieuwe boek ‘Persoonlijke effectiviteit in het basisonderwijs’. Lees wat je nodig hebt om energie uit je werk te krijgen en op een prettige manier voor de groep te staan. Het gaat over gedrag en effectieve communicatie. Dat wat goed is voor jezelf koppelen aan dat wat goed voelt voor de ander.

Vier gouden uitgangspunten

• Respectvolle opstelling. Het gaat niet over goed of fout; je bent wie je bent en dat is prima.
• Positieve invalshoek. Het boek gaat altijd uit van de mogelijkheden en focust niet op de onmogelijkheden.
• Concrete voorbeelden. Het gaat uiteindelijk om begrijpelijke taal van alledag.
• Keuzemogelijkheid. Er zijn altijd meerdere opties. Een heel groot gedeelte van het gedragsrepertoire waaruit je kunt kiezen heb je al tot je beschikking.

Hoofdstuk 1 Met hart en ziel aan het werk

Dit hoofdstuk gaat over de bepalende factoren waarom jij graag in het onderwijs werkt.

Welk contact je ook hebt, met ouders, collega’s of kinderen, je raakt elkaar. Om met hart en ziel te kunnen werken op school moeten je verbale en non-verbale gedragingen kloppen met elkaar.

• Wees eerlijk en open over je bedoelingen.
• Als je het niet uitspreekt blijven je overtuigingen verborgen. 
• Gevoelens kunnen gekwetst worden als de ander niet gewenst reageert.
• Geef geen verborgen boodschappen mee.

Zelfreflectie leert je om je hiervan bewust te zijn. Het vraagt moed om onder ogen te zien dat bepaalde reactiepatronen niet effectief zijn. Het vraagt ook moed om het te veranderen maar je investeert wel in persoonlijke groei.

Hoofdstuk 2 Zelfbewust en met zelfvertrouwen communiceren

Dit hoofdstuk gaat over de concrete stappen die je kunt zetten om weer/meer energie uit je samenwerking met collega’s, leerlingen en ouders te halen.

Afb. 1 Functional Fluency-model

Inzicht in bewust zijn wordt gegeven met het Functional Fluency-model van Susannah Temple, afb. 1. Je ziet vier groepen van gouden gedragingen:

• structuurbiedend gedrag;
• zorgend gedrag;
• samenwerkend gedrag;
• spontaan gedrag.

Als we te veel structuur bieden kan dat dominant worden. Als we overdreven zorgen, wordt het pamperend. Samenwerken kan ook doorschieten in te volgzaam zijn of weerstand  bieden. En ben je ongecontroleerd spontaan dan kan dat heel onvolwassen overkomen. Het inzetten van Bewust Zijn levert meer autonomie in handelen op, waardoor je professioneel kunt groeien.

Hoofstuk 3 Hoe je anderen voor je kunt winnen

De kracht van aandacht en erkenning: dat wat je aandacht geeft groeit.

Je kunt vanuit vier vensters naar jezelf, de ander en de situatie kijken:

• Ik ben oké en jij ook;
• ik ben oké en jij niet;
• ik ben niet oké en jij ook niet;
• ik ben niet oké en jij wel.

Alleen de positie van allebei oké is ‘gezond’ en ‘gelijkwaardig’. Als je vanuit andere vensters kijkt naar jezelf en de ander, dan gaat er ergens energie verloren.

Ken je het gevoel als iemand jou complimentjes geeft: ‘ja, nu is het wel genoeg, ik word er verlegen van’? Elk mens heeft zijn eigen basistemperatuur als het gaat om aandacht ontvangen: de thermostaat van de aandacht. Wat je ‘gewend’ bent in je kinderjaren bepaalt in grote mate hoe je thermostaat is afgesteld.

Een overdaad brengt je temperatuur uit balans. Deze kennis geeft inzicht in aandacht en erkenning. Dat wat veel aandacht oplevert, doen we vaker. Kinderen passen hun gedrag aan om zoveel mogelijk aandacht en erkenning te krijgen.

Hoofdstuk 4 Ben je een verliezer of een winnaar

Dit gaat over stroeve verhoudingen en hoe je weer voor een prettig contact kunt zorgen.

Heb je het idee dat wat je ook doet, jouw inspanning toch geen zin heeft? Heb je het gevoel dat je alleen voor de inspectie werkt en niet toekomt aan datgene wat jij belangrijk vindt? Er is dan een grote kans dat je in de ‘dramadriehoek’ beland bent.

Afb. 2 De dramadriehoek

De hoofdrolspelers in de dramadriehoek, afb. 2 vertonen niet-effectief gedrag met uiteindelijk een slechte afloop voor henzelf en de ander.

• Het zielige slachtoffer nodigt de redder in de ander uit om te reageren.
• Het irritante slachtoffer haalt de aanklager in de ander naar boven.
• De redder heeft een grote neiging anderen zaken ongevraagd uit handen te nemen.
• De aanklager haalt de ander naar beneden, zet anderen voor zichzelf aan het werk en wijst ze graag op fouten.

De dramadriehoek is bij uitstek een spel van miskenning en daar ligt meteen de sleutel van de oplossing. In de winnaarsdriehoek zijn alleen maar winnaars in de zin van effectieve communicatie: respectvol, zelfbewust en oplossingsgericht.

• Het slachtoffer leert vragen in plaats van klagen.
• De redder zal effectief worden als hij leert een aanbod te doen.
• De aanklager moet leren zijn grens beter te bewaken.

Hoofdstuk 5 Zelfbewust samenwerken, beter resultaat

Dit gaat over werkzame samenwerking die stroomt en energie oplevert.

Al heb je dan weinig invloed op de samenstelling van het team: erken de verschillen; investeer in de relatie! Je collega kan een andere werkstijl hebben of andere ideeën, hoe werk je samen met iemand die zo anders werkt? Inzicht in ‘werkstijlen’ geeft je handvatten om naar jezelf en de ander te kijken om de samenwerking te verbeteren en te versterken.

Dit zijn de verschillende werkstijlen met hun kwaliteiten.

1. Maak voort: tempo en efficiency.
2. Wees perfect: kwaliteitsgericht, secuur.
3. Doe de ander een genoegen: zorgzaamheid, oog voor de ander.  
4. Doe je best: initiatiefrijk en inspirerend.
5. Wees sterk: toont moed, doet moeite.
6. Wees de beste: prestatiegericht, daadkrachtig.

Als je doorschiet in je kwaliteiten kom je in het niet-effectieve gedeelte terecht. Elke werkstijl kan gelukkig ook weer uit die ‘krampsituaties’ komen zonder zichzelf te veroordelen.

Recensie

Persoonlijke effectiviteit in het basisonderwijs is een werkboek. Je kunt het gebruiken als praktische leidraad bij lastige situaties die je tegenkomt in je werk. De herkenning is niet altijd een feest, de voorbeelden zijn realistisch en uit het leven gegrepen. Maar het boek wil je helpen om weer/meer energie te krijgen uit je werk.

Het geeft inzicht in de werkstijlen van jou en je collega’s. Het gaat er om dat je een manier vindt om dat wat goed is voor jezelf te koppelen aan dat wat goed voelt voor de ander. Als je de oefeningen uitvoert en stilstaat bij de reflecties dan zal de samenwerking met anderen soepeler verlopen.

Martian Slagter is trainer, coach en organisatieadviseur. Ze heeft gebruik gemaakt van het self-publishing platform ‘Maak je eigen onderwijsboek’.  Het boek wordt pas geprint nadat het is besteld, een groen concept dus!

Bestellen

Slagter, M. (2015) Persoonlijke effectiviteit in het basisonderwijs, Leuker.nu,  ISBN 978 94 62542 11 2, 140 blz. € 29,95.

Bestellen

Het boek Persoonlijke effectiviteit is te bestellen via: