Kennisdeling binnen docententeams in het mbo: het belang van samenwerken en leren

Geplaatst op 22 augustus 2024

In het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) speelt kennisdeling tussen docenten een cruciale rol in de ontwikkeling van zowel de onderwijspraktijk als de professionele groei van docenten zelf. Het bevorderen van effectieve kennisdeling in docententeams kan leiden tot betere leeromgevingen voor studenten en meer betrokkenheid onder docenten. Dit artikel onderzoekt de belangrijkste aspecten van kennisdeling binnen docententeams in het MBO, de uitdagingen die hierbij komen kijken en hoe deze kunnen worden overwonnen.

Het Belang van Kennisdeling

Kennisdeling in het onderwijs is essentieel voor de continue verbetering van de onderwijspraktijk. Wanneer docenten hun ervaringen, ideeën en lesmethoden delen, kunnen ze elkaar inspireren en ondersteunen. Dit leidt niet alleen tot een verrijking van de onderwijsinhoud, maar ook tot een versterking van de onderlinge relaties en samenwerking binnen het team. In het MBO, waar de diversiteit in studentenpopulaties en opleidingsniveaus groot is, kan kennisdeling helpen om onderwijsprogramma's beter af te stemmen op de behoeften van studenten.

Uitdagingen bij Kennisdeling

Ondanks de voordelen, is effectieve kennisdeling niet altijd vanzelfsprekend. Docententeams in het MBO staan voor verschillende uitdagingen die kennisdeling kunnen belemmeren. Een belangrijke uitdaging is de werkdruk. Docenten hebben vaak te maken met volle lesroosters en administratieve taken, waardoor er weinig tijd overblijft voor overleg en samenwerking. Daarnaast kan er een cultuur van individualisme heersen, waarbij docenten liever zelfstandig werken en hun eigen methoden hanteren.

Een andere uitdaging is het gebrek aan structurele ondersteuning vanuit de organisatie. Zonder de juiste faciliteiten en tijd voor overleg, blijft kennisdeling vaak beperkt tot informele gesprekken in de wandelgangen. Bovendien kunnen verschillen in expertise en ervaring binnen een team leiden tot onzekerheid of terughoudendheid bij het delen van kennis.

Strategieën voor Succesvolle Kennisdeling

Om kennisdeling binnen docententeams te bevorderen, is het belangrijk om een ondersteunende omgeving te creëren. Dit kan beginnen met het faciliteren van regelmatige teamvergaderingen waar kennisdeling centraal staat. Hierbij is het cruciaal dat er voldoende tijd en ruimte wordt gecreëerd voor diepgaande gesprekken en het uitwisselen van ideeën. Leidinggevenden spelen hierbij een belangrijke rol door kennisdeling te stimuleren en te waarderen.

Een effectieve strategie is het aanstellen van een kenniscoördinator binnen het team. Deze persoon kan fungeren als aanspreekpunt voor kennisdeling en ervoor zorgen dat relevante informatie en ervaringen binnen het team worden verspreid. Daarnaast kan het organiseren van intervisiebijeenkomsten, waar docenten elkaar feedback geven op hun lespraktijk, bijdragen aan de professionalisering van het team.

Technologie kan ook een waardevol hulpmiddel zijn bij kennisdeling. Het gebruik van digitale platforms, zoals een intranet of speciale apps, kan het delen van lesmaterialen, video's en andere bronnen vergemakkelijken. Hierdoor kunnen docenten op elk moment en vanaf elke locatie toegang krijgen tot de gedeelde kennis.

De Rol van Leiderschap

Leiderschap speelt een cruciale rol in het bevorderen van kennisdeling binnen docententeams. Leidinggevenden dienen een cultuur van openheid en samenwerking te creëren, waarin docenten worden aangemoedigd om hun kennis en ervaringen te delen. Dit kan door het geven van positieve feedback, het belonen van samenwerking en het bieden van professionele ontwikkelingsmogelijkheden gericht op kennisdeling.

Daarnaast is het belangrijk dat leiders zelf het goede voorbeeld geven door actief deel te nemen aan kennisdelingsactiviteiten en te laten zien dat zij kennisdeling waarderen. Door zelf actief kennis te delen en open te staan voor feedback, kunnen zij een cultuur van vertrouwen en wederzijds respect binnen het team bevorderen.

Conclusie

Kennisdeling binnen docententeams in het MBO is van groot belang voor zowel de kwaliteit van het onderwijs als de professionele ontwikkeling van docenten. Hoewel er verschillende uitdagingen zijn die kennisdeling kunnen belemmeren, zijn er tal van strategieën die kunnen worden ingezet om deze uitdagingen te overwinnen. Het creëren van een ondersteunende omgeving, het inzetten van technologie en het bevorderen van een cultuur van samenwerking zijn slechts enkele manieren waarop kennisdeling succesvol kan worden bevorderd. Leiderschap speelt hierbij een cruciale rol door kennisdeling te stimuleren en het goede voorbeeld te geven. Door effectief kennis te delen, kunnen docententeams in het MBO samen werken aan een betere toekomst voor hun studenten en zichzelf.

Geraadpleegde bronnen

• Booth, S.A. (2012). Cultivating Knowledge sharing and trust in online communities for educators. J. Educational Computing Research, Vol.47(1) 1-31.
• Brazelton, J and Gorry, G.A. (2003). Creating a knowledge sharing community: if you build it, will they come? Communication of the acm, febr. 2003. Vol. 46. No 2.
• Brink, P. van den (2003). Social, Organizational and Technological Conditions that enable Knowledge Sharing. Technische Universiteit Delft. Isbn 90-9014-681-4.
• Brouwer, P., Brekelmans, M., Nieuwenhuis & L., Simons, R-J. (2012) Fostering teacher community development: A review of design principles and a case study of an innovative interdisciplinary team. Learning Environments Research, 15, 319-344
• Gagné, M. (2009). A model of knowledge sharing motivation. Human Resource Management, July-August 2009. Vol. 48. No. 4, pp. 571-589
• Hanraets, I, Hulsebosch, J en de Laat, M. (2011). Experiences of pioneers facilitating teacher networks for professional development. Educational Media International. Vol. 48, No. 2, June 2011, 85-99
• Nonaka, I. (1991). The Knowledge-Creating Company. Harvard Business Review, 96-104.
• Petrides, L.A. and Nodine, T.R. (2003). Knowledge management in Education: defining the landscape. Institute for the study of knowledge management in Education.
• Pinto, M. (2012). A framework for knowledge management systems implementation in higher education. Advanced Research in Scientific Areas 2012, December, 3.-7.2012
• Potters, H. en Poelmans, P. (2008). Virtuele Communities of Practise in het Onderwijs; bevindingen van 7 pilots. Ruud de Moor Centrum. OpenUniversiteit Nederland
• Riel, M. & Polin, L. (2004). Learning communities: Common Ground and Critical Differences in Designing Technical Support. In S. Barab, R. Kling, & J. Gray (Eds.) Designing for Virtual Communities in the Service of Learning. Cambridge University Press.
• Runhaar, P. en Sanders, K. (2015). Promoting teachers’ knowledge sharing. The fostering roles of occupational self-efficacy and HRM. Educational Management Administration & Leadership. 1-20.
• Schaap, H. & de Bruijn, E. (2015). Professionele leergemeenschappen in scholen: een kwestie van eigenaarschap en professionele ruimte. Tijdschrift voor lerarenopleiders, 36(4) 23-40.
• Verbiest, E. (2004). Samen wijs. Bouwstenen voor professionele leergemeenschappen. Antwerpen/Apeldoorn: Garant vindplaats
• Wenger, E., McDermott, R. & Snyder, W. (2002). Cultivating Communities of Practice. Boston, MA: Harvard Business School Press. Geautoriseerd uittreksel