Actieve deelname van ouders bevorderen in driehoeksgesprekken op school

Geplaatst op 10 juli 2024

Driehoeksgesprekken tussen leerkrachten, leerlingen en ouders zijn essentieel voor de ontwikkeling en educatie van kinderen. Deze gesprekken bieden een waardevolle gelegenheid voor ouders om direct betrokken te zijn bij het onderwijsproces van hun kinderen. Hieronder worden verschillende strategieën en benaderingen besproken om de actieve deelname van ouders in deze gesprekken te bevorderen.

1. Focus op ouderbetrokkenheid

Het stimuleren van ouderbetrokkenheid begint met de manier waarop leerkrachten communiceren met ouders tijdens driehoeksgesprekken. Onderzoek benadrukt het belang van positieve communicatie door leerkrachten over de ontwikkeling van het kind. Wanneer leerkrachten hoge verwachtingen uitspreken en concrete tips geven aan ouders over hoe ze hun kind thuis kunnen ondersteunen, neemt de betrokkenheid van ouders toe (Desforges & Abouchaar, 2003).

2. Zelfdeterminatietheorie: relatie, competentie en autonomie

Volgens de zelfdeterminatietheorie is het cruciaal om te voldoen aan de universele basisbehoeften van ouders tijdens driehoeksgesprekken: relatie, competentie en autonomie. Leraren kunnen de relatie versterken door ouders te steunen, vertrouwen te tonen en begrip te tonen voor hun perspectief. Dit vergroot niet alleen de ouderbetrokkenheid, maar zorgt er ook voor dat ouders zich competent voelen om deel te nemen aan gesprekken op school en autonomie ervaren in het besluitvormingsproces (Van den Broeck et al., 2009).

3. Loyaliteit binnen de driehoek

De contextuele benadering van Nagy benadrukt het belang van loyaliteit tussen ouders, kinderen en leerkrachten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen 'existentiële' (verticale) loyaliteit tussen ouders en kinderen en 'verworven' (horizontale) loyaliteit tussen het kind en andere volwassenen zoals leerkrachten. Het is belangrijk dat leerkrachten tijdens driehoeksgesprekken deze loyaliteiten respecteren en ouders helpen om hun kinderen te ondersteunen zonder hun verticale loyaliteit te ondermijnen (Calle, 2013).

4. Praktische tips voor leerkrachten

• Open communicatie: Creëer een open sfeer waarin ouders zich vrij voelen om vragen te stellen en zorgen te uiten.

• Positieve feedback: Benadruk de sterke punten en prestaties van het kind om ouders te motiveren en hun betrokkenheid te vergroten.

• Concrete actiepunten: Geef ouders specifieke tips en strategieën om hun kind thuis te ondersteunen, zoals effectieve studiegewoonten en leerstrategieën.

• Cultuursensitiviteit: Houd rekening met de culturele achtergrond en taalvaardigheid van ouders om effectieve communicatie te waarborgen.

5. Verdiepend onderzoek en aanbevelingen

Hoewel er al veel inzichten zijn verkregen uit bestaand onderzoek, blijft er behoefte aan verdere studie naar de effectiviteit van verschillende benaderingen in driehoeksgesprekken. Dit omvat onderzoek naar de specifieke impact van ouderbetrokkenheid op academische prestaties, evenals de rol van digitale communicatiemiddelen in het vergemakkelijken van ouderbetrokkenheid.

Conclusie

Het bevorderen van de actieve deelname van ouders in driehoeksgesprekken vereist een holistische benadering waarbij leraren een ondersteunende rol spelen door positieve communicatie, het bieden van concrete ondersteuning en het respecteren van de loyaliteit tussen ouders en kinderen. Door deze benaderingen te integreren, kunnen scholen een omgeving creëren waarin ouders zich gewaardeerd en betrokken voelen bij het onderwijsproces van hun kinderen, wat uiteindelijk bijdraagt aan hun algehele academische succes en welzijn.

Geraadpleegde bronnen

• Bakker, J. Denessen, E. & Brus-Laeven, M. (2007). Socio-economic background, parental involvement and teacher perceptions of these in relation to pupil achievement. Educational Studies, 33(2), 175-190.
• Bakker, J.T.A., Denessen, E., Dennissen, M., & Oolbekkink-Marchand, H. (2013). Leerkrachten en ouderbetrokkenheid. Een reviewstudie naar de effectiviteit van ouderbetrokkenheid en de rol die leraren daarbij kunnen vervullen. Nijmegen: Radboud Universiteit.
• Boelens, D. (2018). Hoe mensen verbonden zijn. De intergenerationele benadering van Ivan Böszörményi-Nagy als inspiratiebron voor Contextueel Pastoraat. Analecta Bruxellensia, 18, 43-50.
• Calle, S. (2011). Loyaliteits- en opvoedingsrelaties tussen volwassen geadopteerden en hun kinderen. Gent: Universiteit Gent, faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen.
• Debussche, L. & Defloor, L. (2009). Een contextuele kijk op gezinsrelaties: een kwalitatief belevingsonderzoek bij adolescenten en hun ouders. Gent: Universiteit Gent, faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen.
• Deci, E.L., & Ryan, R.M. (2000). The ‘what’ and ‘why’ of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 319-338
• Desforges, C., & Abouchaar, A. (2003). The Impact of Parental Involvement, Parental Support and Family Education on Pupil Achievement and Adjustment: A Literature Review. London: Department for Education and Skills.
• Gieteling, J. (2013). Signaleer en check in een kindgesprek. Nieuw Meesterschap, Praktijkgericht Onderzoek in Onderwijs en Opvoeding, 1, 17-21.
• Goldring, E., & Sullivan, A. (1996). Beyond the boundaries: Principals, parents and communities shaping the school environment. In K. Leithwood e.a. (Eds.), International Handbook of Educational Leadership and Administration (195-222). Dordrecht/New York: Kluwer
• Heughebaert, A. (2011). Concept mapping binnen de contextuele theorie van Boszormenyi-Nagy. Gent: Universiteit Gent, faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen.
• Hoover-Dempsey, K.V., Walker, J.M.T., Jones, K.P., Reed, R.P. (2002). Teachers Involving Parents (TIP): results of an in-service teacher education program for enhancing parental involvement. Teaching and Teacher Education, 18, 843-867.
• Jeynes, W.H. (2011). Parental Involvement Research: Moving to the Next Level. The School Community Journal, 21(1), 9-18.
• Kennisrotonde (2016) Welke factoren zijn van invloed op de kwaliteit van werkplekleren in het beroepsonderwijs? (KR.053). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kirschner, P. (2016). Motivatie, het ongelijk van Ryan en Deci. Didactief, 46(3), 39.
• Oostdam, R., & De Vries, P. (2014). Samenwerken aan leren en opvoeden. Basisboek over ouders en school. Bussum: Coutinho
• Santiago, R. T., Garbacz, S. A., Beattie, T., & Moore, C. L. (2016). Parent-teacher relationships in elementary school: an examination of parent-teacher trust. Psychology in the Schools, 53, 1003–1017.
• Smit, F., Driessen, G., Sluiter, R. & Brus, M. (2007). Ouders, scholen en diversiteit. Nijmegen: ITS.
• Stevens, L., Beekers, P., Evers, M., Van Werkhoven & W. (2009, 4e druk). Zin in school. Amersfoort: CPS.
• Trautwein, U., Niggli, A., Schnyder, I., & Ludtke, O. (2009). Between-teacher diferences in homework assignments and the development of student’s homework effort, homework emotions and achievement, Journal of Educational Psychology, 101(1), 176-189.
• Van den Broeck, A., Vansteenkiste, M., De Witte, H., Lens, W., & Andriessen, M. (2009). De Zelf-Determinatie Theorie: kwalitatief goed motiveren op de werkvloer. Gedrag & Organisatie, 2009-22(4), 316-335.
• Van der Vegt, A.L. (2020). Ouderbetrokkenheid in vve en primair onderwijs. Den Haag: NRO.
• Watkins, T. (1997). Teacher Communications, Child Achievement, and Parent traits in Parent Involvement Models. The Journal of Educational Research, 91(1), 3-14.